การดําเนินโครงการ

ในปี 2562 - 2563 จัดอบรมหลักสูตร “เกษตรอินทรีย์ วิถีเพอร์มาคัลเจอร์” มีการจัดอบรมจำนวน 9 ครั้ง มีผู้เข้าอบรมจำนวนทั้งสิ้น 94 ราย ดังนี้

ครั้งที่   1 :   วันที่   23-24   กุมภาพันธ์   2562
ครั้งที่   2 :   วันที่   4-5   พฤษภาคม   2562
ครั้งที่   3 :   วันที่   13-14   กรกฎาคม   2562
ครั้งที่   4 :   วันที่   21-22   กันยายน   2562
ครั้งที่   5 :   วันที่   23-24   พฤศจิกายน   2562
ครั้งที่   6 :   วันที่   29   กุมภาพันธ์ ถึง วันที่   1   มีนาคม   2563
ครั้งที่   7 :   วันที่   8-9   สิงหาคม   2563
ครั้งที่   8 :   วันที่   20   กันยายน   2563
ครั้งที่   9 :   วันที่   31   ตุลาคม ถึง วันที่   1   พฤศจิกายน   2563

รูปแบบการอบรม

1.   ระบบนิเวศธรรมชาติ   เรียนรู้ระบบการเกื้อกูลกันของธรรมชาติ ซึ่งประกอบด้วยสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตด้วยการจัดองค์ประกอบ และความสัมพันธ์ของกิจกรรมภายในฟาร์มให้มีกลไกตามธรรมชาติที่คอยควบคุมและสร้างสมดุลในระบบการเพาะปลูก อาทิ การเลี้ยงไก่ในแปลงปลูกผลไม้เพื่อให้ไก่กินหนอนในผลไม้ที่หล่นใต้ต้นซึ่งเป็นการตัดวงจรชีวิตของแมลงวันทอง การปลูกตะไคร้เพื่อใช้ใบในการรองพื้นคอกไก่เพื่อป้องกันไรไก่ เป็นต้น

2.   ออกแบบผังฟาร์ม   เรียนรู้หลักการออกแบบผังฟาร์มตามวิถีเพอร์มาคัลเจอร์ ( Permaculture)   ที่เอื้อต่อการจัดการ การหมุนเวียน การเกื้อกูลทรัพยากรในฟาร์มอย่างคุ้มค่า และเกิดประโยชน์ต่อวิถีการดำรงชีวิตของเกษตรกร 

3.   ทำปุ๋ยหมักแบบกลับกอง   เรียนรู้การนําวัสดุเหลือใช้ในแปลงฟาร์ม และเศษอาหารมาทำปุ๋ยหมักให้เกิดขยะเป็นศูนย์ ( Zero waste)   เพื่อลดต้นทุน ลดการพึ่งพาปัจจัยจากภายนอก และสร้างมูลค่าเพิ่มจากการขายปัจจัยการผลิต 

4.  การปรับปรุงดิน และการใช้จุลินทรีย์   เรียนรู้การปรับปรุงดินประเภทต่างๆ ให้เหมาะสมกับระบบเพาะปลูก และเก็บจุลินทรีย์ในพื้นที่ เพิ่มปริมาณและการใช้เพื่อย่อยสลายอินทรีย์วัตถุ (Organic matter)   เพื่อเป็นธาตุอาหารให้กับพืชในฟาร์ม 

5.  ศึกษาดูงานพื้นที่ต้นแบบ   เยี่ยมชม แลกเปลี่ยน เรียนรู้การทำเกษตรอินทรีย์ที่ประสบความสำเร็จ อาทิ แนวคิดการทำฟาร์มเกษตรอินทรีย์ เทคนิคการเพาะปลูก การทำปุ๋ย เครื่องมือการเกษตร เทคโนโลยีในฟาร์ม การทำการตลาด เป็นต้น 

“ได้ประโยชน์จากการมาอบรมในครั้งนี้มากค่ะ เพราะวิทยากรมีความเชี่ยวชาญและมีประสบการณ์จริง ตอบข้อสงสัยได้เข้าใจง่ายและชัดเจน ทำให้รู้สึกมั่นใจมีหลักคิดอย่างเป็นระบบมากขึ้น สามารถนําหลักคิดไปวางผังฟาร์มเกษตรบนพื้นที่ของเราได้ด้วยความเข้าใจลักษณะพื้นที่ ดิน ฟ้า อากาศ ตามหลักการเกื้อกูลกันของระบบนิเวศ ให้เกิดประโยชน์สูงสุดลดของเสียในฟาร์ม สุดท้ายคือการลงมือทำ คงเริ่มจากการขุดบ่อน้ำ ทำระบบน้ำในโรงเรือน และแปลงเกษตรทั้งไม้ยืนต้น ไม้ผล และแปลงผัก”

“การอบรมสนุกมากค่ะ อาจารย์อธิบายอย่างเป็นเหตุและผล เห็นภาพโดยรวมมากขึ้น ทีมงานก็ดูแลดี รู้สึกมีกําลังใจในการเริ่มต้นทำเกษตร คิดว่าสิ่งที่ได้เรียนรู้มาทั้งหมด สามารถนําไปใช้ได้จริง ไม่ว่าจะไปทำเกษตรจริงจังหรือทำอยู่กับบ้านก็ได้หมดค่ะ หลังจากที่เรียนไป จะเอาความรู้ไปใช้ในทุกๆ ด้าน เริ่มตั้งแต่วางผังแปลง ปรับปรุงดิน การปลูก การทำปุ๋ย การดูแลเลยค่ะ”

การดําเนินโครงการ

ในปี 2564 จัดอบรมหลักสูตร “เกษตรอินทรีย์ วิถีเพอร์มาคัลเจอร์” จำนวน 3 ครั้ง มีผู้เข้าอบรมจำนวนทั้งสิ้น 35 ราย ดังนี้

รูปแบบการอบรม

1.   ระบบนิเวศธรรมชาติ   เรียนรู้ระบบการเกื้อกูลกันของธรรมชาติ ซึ่งประกอบด้วยสิ่งมีชีวิตและสิ่งไม่มีชีวิตด้วยการจัดองค์ประกอบ และความสัมพันธ์ของกิจกรรมภายในฟาร์มให้มีกลไกตามธรรมชาติที่คอยควบคุมและสร้างสมดุลในระบบการเพาะปลูก อาทิ การเลี้ยงไก่ในแปลงปลูกผลไม้เพื่อให้ไก่กินหนอนในผลไม้ที่หล่นใต้ต้นซึ่งเป็นการตัดวงจรชีวิตของแมลงวันทอง การปลูกตะไคร้เพื่อใช้ใบในการรองพื้นคอกไก่เพื่อป้องกันไรไก่ เป็นต้น

2.   ออกแบบผังฟาร์ม   เรียนรู้หลักการออกแบบผังฟาร์มตามวิถีเพอร์มาคัลเจอร์ ( Permaculture)   ที่เอื้อต่อการจัดการ การหมุนเวียน การเกื้อกูลทรัพยากรในฟาร์มอย่างคุ้มค่า และเกิดประโยชน์ต่อวิถีการดำรงชีวิตของเกษตรกร 

3.   การปรับปรุงดิน และการใช้จุลินทรีย์   เรียนรู้การปรับปรุงดินประเภทต่างๆ ให้เหมาะสมกับระบบเพาะปลูก และเก็บจุลินทรีย์ในพื้นที่ เพิ่มปริมาณและการใช้เพื่อย่อยสลายอินทรียวัตถุ (Organic matter) เพื่อเป็นธาตุอาหารให้กับพืชในฟาร์ม

4.  ทำปุ๋ยหมักแบบกลับกอง   เรียนรู้การเลือกนําวัสดุเหลือใช้ในแปลงฟาร์ม และเศษอาหารมาทำปุ๋ยหมัก เพื่อใช้ในการผลิตพืชอินทรีย์ ซึ่งทำให้มีการจัดการของเสียภายในฟาร์ม (Zero waste) อย่างเป็นระบบ ลดต้นทุนปัจจัยการผลิต และลดการพึ่งพาปัจจัยการผลิตจากภายนอก

5.  ศึกษาดูงานพื้นที่ทำเกษตรอินทรีย์ต้นแบบ   เยี่ยมชม เรียนรู้ แลกเปลี่ยนการทำเกษตรอินทรีย์จากเกษตกรต้นแบบ ในเรื่องแนวคิดการทำฟาร์มเกษตรอินทรีย์ การออกแบบผังฟาร์ม เทคนิคการเพาะปลูก การทำปุ๋ยหมักจากวัสดุเหลือใช้ เครื่องมือการเกษตร เทคโนโลยีในฟาร์ม และการทำการตลาด

6.  แลกเปลี่ยนประสบการณ์เกษตรกรผู้ประกอบการ   เรียนรู้แนวคิด ประสบการณ์การเริ่มต้นเพาะปลูกในระบบเกษตรอินทรีย์ การทำตลาดออนไลน์และออฟไลน์ การวางแผนการผลิต รวมถึงการขอรับรองมาตรฐานเกษตรอินทรีย์ที่เหมาะสมกับตลาดในประเทศ (PGS, Organic Thailand, DLD)

7.  เรียนรู้มาตรฐานเกษตรอินทรีย์   เรียนรู้หลักการทำเกษตรอินทรีย์ภายใต้มาตรฐาน 3 ระดับ ได้แก่ มาตรฐานเริ่มต้น มาตรฐานในประเทศ และมาตรฐานสากล เปรียบเทียบความแตกต่างของข้อกำหนด การใช้มาตรฐานเกษตรอินทรีย์ที่เหมาะสมกับช่องทางการตลาด

“เกษตรอินทรีย์ วิถีเพอร์มาคัลเจอร์ คือ การทำเกษตรที่ต้องคำนึงถึงการจัดองค์ประกอบภายในฟาร์มให้มีความสัมพันธ์กัน มีความเกื้อกูลกัน และเรียนรู้ การสร้างสมดุลกับธรรมชาติ ไม่ใช่การเอาชนะ มีการหมุนเวียน และใช้ประโยชน์จากทรัพยากรภายในฟาร์ม อย่างมีประสิทธิภาพ และเกิดประโยชน์สูงสุด เน้นความหลากหลายทางชีวภาพ แบบผสมผสาน องค์ประกอบภายในฟาร์มต้องมีมากกว่าหนึ่งหน้าที่” นี่คือ หลักการของเพอร์มาคัลเจอร์

“อาชีพทำเกษตรกรรมก็เป็นผู้ประกอบการธุรกิจได้เช่นกัน แต่กว่าจะผ่านมาได้ก็ต้องแลกกับความเสี่ยงต่างๆ ที่เข้ามาทดสอบเรา แต่สิ่งที่นำพาให้มาถึงจุดนี้ได้ คือ ความตั้งมั่น และตั้งใจในทุกขั้นตอนของการทำเกษตรโดยเฉพาะการทำเกษตรอินทรีย์ กิ๊ฟผ่านการทดลองทุกอย่างด้วยตัวเอง จนมาค้นพบว่า การลงทุนที่คุ้มค่าที่สุด คือ การลงทุนให้น้อยที่สุดแต่ทุกอย่างต้องเกิดประโยชน์มากที่สุด อะไรที่เกิดขึ้นในฟาร์มของกิ๊ฟต้องสามารถสร้างประโยชน์เกื้อกูลกันได้อย่างเป็นระบบ ความคิดนี้เกิดจากที่ได้เรียนรู้การทำเกษตรอินทรีย์วิถีเพอร์มาคัลเจอร์”

“มาเรียนหลักสูตรนี้เป็นครั้งที่ 3 แต่ทุกครั้งก็จะพบแรงบันดาลใจใหม่เสมอ เพราะว่าเราสามารถเอาความรู้ที่ได้ไปสอนนักเรียนได้ทุกครั้ง จนทำให้ตัวเองเริ่มชอบ และมองว่ายิ่งเรียนรู้มาก ยิ่งเพิ่มความรู้ให้กับตัวเอง คิดว่าในอนาคตต้องได้ทำในครอบครัว เป็นทางเลือกทางรอดได้ ให้มาอีกกี่ครั้งก็ยังจะมา”